دانشورانی ها

در ظاهر وقتی به بدن انسان نگاه می ‌کنیم همه چیز متقارن و قرینه به نظر می ‌رسد، اما در داخل بدن چطور؟ بعضی از ارگان‌ها در بدن تک هستند. سوالی که ذهن بسیاری از محققان را به خود جلب کرده این است که چرا برخی از اندام‌های مهم بدن مثل قلب در سمت چپ قرار گرفته‌اند، حال آنکه طبیعت به ‌طور کلی جهت راست را می‌پسندد؟

ما به عنوان مثال دو دست، دو پا، دو گوش، دو چشم، دو شش و دو نیم ‌کره مغز داریم، اما یک دهان، یک قلب، یک معده و یک کبد داریم.

تا به حال به این موضوع توجه کرده‌اید که چرا مثلا بینی و دهان ما در وسط قرار گرفته ‌اند، ولی قلب در سمت چپ و کبد در سمت راست است؟

جنین در اوایل بارداری شکلی متقارن دارد. در دو هفتگی اجزایی مثل کمر، شکم، سر و پا شکل می گیرند و جفت که از 200 تا 300 سلول به هم چسبیده درست شده روی آن قرار می گیرد.

هر یک از سلول‌های جفت مجهز به نوعی مژه خاص است که در جهت عقربه‌های ساعت می ‌چرخند. طی این چرخش، مژه‌ها کیسه‌های کوچک 0/3 تا 5 میکرون دیامتری را حرکت می ‌دهند و آن را به سمت چپ جنین می ‌فرستند. این کیسه‌ها وقتی به این ناحیه رسیدند، می‌ترکند و مولکول‌های موجود در آن ها ژن ‌هایی موسوم به ژن‌های جهت‌یاب را فعال می ‌کنند.

وقتی یک جنین رشد می ‌کند این ژن‌ها، اندام های مختلف بدن را راهنمایی می‌کنند تا چپ و راست را شناخته و در جایگاه خود قرار بگیرند. جالب است بدانید در برخی مواقع این ژن ‌ها دچار اشتباه می ‌شوند و به همین دلیل، گاهی انسان‌هایی را می بینیم که مثلا قلب شان در سمت راست قرار دارد.

همه چیز به همین سادگی نیست
گفتیم که در هنگام شکل گرفتن بدن، ارگان‌ها به کمک ژن ‌های جهت‌یاب، جایگاه خود را تشخیص می ‌دهند. قلب انسان که در ابتدا شبیه به قلب یک ماهی است، در جایگاه خود رشد کرده و به دو قسمت تبدیل می شود (شبیه قلب قورباغه) . بعد مانند قلب مار به سه قسمت تقسیم شده و در نهایت به چهار قسمت تقسیم می‌شود.

اما نکته جالب اینجاست که قلب نیز قرینه بوده و دو قسمت یا دو نیمه دارد. نیمه‌ای که در سمت راست قرار دارد به قلب ریوی معروف است و وظیفه آن، فرستادن خون بدون اکسیژن به شش‌هاست. نیمه چپ قلب که بزرگ ‌تر است، خون اکسیژن‌دار را از ریه ها به اندام های بدن می ‌فرستد. می‌بینید که قرینه بودن در اینجا نیز حکم ‌فرماست!

وقتی قلب به راست می ‌رود
گاهی پیش می ‌آید که قلب افراد به سمت راست متمایل می ‌شود، اما این موضوع نگران ‌کننده نیست. به گفته متخصصان اگر تمامی ارگان‌ها در بدن برعکس شوند، هیچ اتفاق خاصی رخ نمی ‌دهد. اما مشکل اینجاست که معمولا عکس شدن جهت اندام‌ها هیچ گاه به طور کامل اتفاق نمی ‌افتد و همین موضوع می‌تواند سبب بروز اختلالاتی در کارکرد اندام‌ها شود.

پس چرا قلب سمت چپ است؟
علت اصلی این موضوع هنوز روشن نشده است، اما به گفته محققان یک دلیل می ‌تواند این باشد که انسان‌ها معمولا راست دست هستند و قلب در سمت چپ قرار دارد تا به قلب فشار زیادی وارد نشود و این اندام حیاتی بتواند به راحتی اعمال خود را انجام دهد..

کلمات کلیدی : قلب، چپ، راست دست، چپ دست